Đình thần Vĩnh Phước
Đình thần Vĩnh Phước – Nơi lưu giữ sáu sắc phong triều Nguyễn giữa lòng Sa Đéc
Tọa lạc trên đường Trần Hưng Đạo, phường 1, thành phố Sa Đéc, đình thần Vĩnh Phước là một trong những ngôi đình cổ kính bậc nhất Nam Bộ. Đây cũng là ngôi đình hiếm hoi sở hữu cùng lúc sáu đạo sắc phong của triều đình nhà Nguyễn – trong đó có đạo sắc niên đại Minh Mạng thứ ba (1822), được xem là một trong những sắc phong sớm nhất còn tồn tại ở miền Nam.
Trải qua bao thế kỷ thăng trầm, đình vẫn giữ được vẻ trang nghiêm cổ kính. Phía trước là cổng tam quan gồm một cổng chính và hai cổng phụ, mái lợp ngói tráng men, trang trí rồng chầu, hoa văn gốm tinh xảo. Cổng chính khắc câu đối:
“Thánh đức uy linh phù bổn xứ – Thần ân hiển hách hộ nhân dân”,
thể hiện ước vọng dân làng về cuộc sống thái bình, an lạc. Hai cổng phụ lại ghép nên đôi câu đối tượng trưng cho chữ “Vĩnh Phước”:
“Vĩnh bảo hương thôn an thịnh lợi – Phúc triêm bách tính thọ trường xuân”,
gửi gắm niềm tin vào phúc lành trường tồn nơi đất đạo.
Bên trong, bức bình phong rồng vờn mây dẫn vào khu chánh điện uy nghi, mái ngói âm dương ba tầng, chạm tứ linh Long – Lân – Quy – Phụng. Gian chính điện thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh, hai bên là bàn thờ Tả Ban – Hữu Ban; phía sau là Tiền Hiền, Hậu Hiền. Phía trước có nhà võ ca – nơi từng vang lên tiếng hát bội trong lễ Kỳ Yên, còn phía hậu là gian bếp phục vụ những ngày lễ hội lớn.
Điểm độc đáo nhất của đình Vĩnh Phước là sáu đạo sắc phong được bảo tồn gần như nguyên vẹn – minh chứng cho vị thế linh thiêng của ngôi đình:
Sắc phong đầu tiên: do vua Tự Đức ban năm 1852, phong cho Bổn Cảnh Thành Hoàng.
Bốn đạo sắc kế tiếp: dành cho Tống phủ quân Tống Phước Hòa, vị tướng Thanh Hóa có công lớn trong buổi đầu mở cõi. Dân Sa Đéc cảm phục đức độ của ông, lập miếu thờ, gọi kính là Quan Thượng đẳng, về sau miếu bị phá, sắc phong và bài vị được rước vào đình để thờ phụng.
Đạo sắc xưa nhất: ban cho Cai cơ Đông Khẩu đạo Nhân Hòa hầu Nguyễn Hữu Nhân vào năm Minh Mạng thứ ba (1822) – cùng niên hiệu với sắc gia phong của Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh. Đây là một trong rất ít sắc phong còn tồn tại mang ấn “Phong tặng chi bảo”, phần chính văn kết thúc bằng hai chữ “Cố sắc”, cực kỳ quý hiếm tại Nam Bộ.
Theo sử cũ, Nguyễn Hữu Nhân, người Tống Sơn (Thanh Hóa), từng theo phò chúa Nguyễn Phước Khoát. Năm 1757, ông được giao cai quản Đông Khẩu đạo – vùng đất nay là Sa Đéc. Ông lập đồn binh, ổn định trật tự, mở mang chợ búa, giúp Sa Đéc trở thành trung tâm thương mại sầm uất. Về sau, nhân dân lập miếu thờ để tưởng nhớ công đức của ông.
Đình Vĩnh Phước không chỉ là trái tim tâm linh của vùng đất Sa Đéc, mà còn là chứng tích quý giá về lịch sử khai khẩn Nam Bộ. Mỗi năm, đình vẫn duy trì hai lễ hội truyền thống:
Lễ Thượng Điền vào ngày 16–17 tháng Giêng,
Lễ Kỳ Yên vào ngày 17 tháng 7 âm lịch.
Với những giá trị văn hóa và lịch sử đặc biệt, ngày 10/4/2003, đình Vĩnh Phước đã được UBND tỉnh Đồng Tháp công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp tỉnh theo Quyết định số 415/QĐ-UBHC.
Đến nay, trong làn khói trầm bảng lảng và tiếng trống lễ vọng vang, ngôi đình vẫn lặng lẽ kể lại câu chuyện ba thế kỷ của vùng đất Sa Đéc – nơi đạo lý, tín ngưỡng và lòng trung nghĩa giao hòa trong từng nét chạm xưa.
(Có sử dụng hình ảnh sưu tầm trên mạng và znews.vn)